اختلال پیرومانیا یا جنون آتشافروزی چیست؟
در این مقاله میخوانیم:
مقدمه
اختلال ایذایی، کنترل تکانه و سلوک عبارتاند از شرایطی که فرد با مشکل کنترل خود در سطح هیجان و رفتار روبهرو میشود و با رفتارهایی مانند پرخاشگری، تخریب اموال و نقض حقوق دیگران شناخته میشود که به ایجاد درگیری و تعارضات قابل توجه با هنجارهای اجتماعی و منابع قدرت میانجامد(Association, 2013). در این مقاله به اختلال پیرومانیا یا جنون آتشافروزی پرداخته میشود.
کیس بالینی اختلال پیرومانیا
آقای اف فردی 26 ساله و مجرد است. خانوادهی وی اقداماتی از قبیل آتشزدن در کوچههای محله را گزارش کردهاند که موجب اعتراض سایرین شدهاست. ایشان بیان کردند که آقای اف هنگام تنش و استرس به این کار اقدام میکند و سعی میکند از قبل برای آن برنامهریزی کند. وی معمولا برای مدتی در محل آتشسوزی باقی میماند و چندباری از خود سرنخ (مانند گردنبندش) جا گذاشته است. همچنین روابط بینفردی، خانوادگی وی دچار مشکل است.
توصیف بالینی اختلال پیرومانیا
این اختلال جزء اختلالات کنترلتکانه محسوب میشود. افراد مبتلا، به آتش و کنجکاوی در مورد آن علاقه دارند و اقداماتی از قبل برنامهریزی شده و عمدی جهت آتشافروزی دارند. آنها قبل از چنین اقداماتی احساس تنش میکنند و به دلیل علاقه به شناسایی و دستگیرشدن، گاهی از خود سرنخ بهجا میگذارند. آنها معمولا با اطرافیان روابط پرمناقشه دارند که نشاندهندهی اختلال در عملکرد اجتماعی و بینفردی است(گنجی, 1393).
نشانگان اختلال اختلال پیرومانیا
A. بیشتر از یک بار اقدام به آتشزدن عمدی و هدفمند در طول عمر
B. وجود احساس تنش و برانگیختگی عاطفی قبل از آتشزدن.
C. عشق به آتش، کنجکاوی دربارهی آن و یا جذب آتش و حواشی موقعیتی آن (مثلا پارافرنالیا، موارد استفاده و پیامد آتش)
D. احساس سبکباری و لذت و ارضا هنگام آتشزدن یا مشاهدهی پیامد آن یا هنگام مشارکت در پیامد عواقب آتش.
E. آتش زدن به دلایل زیر انجام نمی شود: کسب منافع مادی و پول، ابراز عقاید اجتماعی و ایدئولوژی، پنهانکردن فعالیتهای جنایی و ازبینبردن شواهد، نشاندادن خشم و انتقام، بهبودبخشیدن به شرایط زندگی(مثلا برای پرداخت قرض خود و دریافت بیمه آتشسوزی)، در پاسخ به هذیان و توهم، قضاوت ضعیف (مثلا در اختلال عصبی-شناختی عمده، معلولیت ذهنی،سندرم مسمومست با ماده)(گنجی, 1393).
از ویژگیهای یک درمانگر حرفهای این است که بر آسیبشناسی، اصول مصاحبه و درمان، تسلط کامل داشته باشد. از این رو برای آشنایی بیشتر به دورهی آموزشی اصول مصاحبهی تشخیصی بر اساس DSM-V با تدریس دکتر افشین طیبی برگزار شده است، مراجعه کنید.
سببشناسی اختلال پیرومانیا
گرانت و کیم (2007) و کوید و همکاران (1999) زمینههای تحولی تعدادی از شرکتکنندگان مبتلا را بررسی کردند و با وجود پیشینهی سوءاستفاده جسمی و جنسی یا محرومیت دیگر مواجه شدند (Ciardha, Tyler, & Gannon, 2017). همچنین شواهدی به رابطهی این اختلال با ناهنجاری در زمینهی تکانشگری، بیگانگی اجتماعی، انعطافپذیری شناختی و عملکرد اجرایی اشاره دارد (Parks et al., 2005) ولی به طورکلی، پژوهشهای تجربی وجود ندارد که شواهد روشنی برای مکانیسمهای علی پیرومانیا نشان دهد(Ciardha et al., 2017).
پیشآگهی اختلال پیرومانیا
با اینکه بهبودی کامل غیر واقع بینانه است ولی کودکان درمان شده پیشآگهی خوبی دارند درحالی که پیشآگهی برای افراد بالغ به دلیل استفاده از مکانیزم شانه خالی کردن، انکار و وجود اعتیاد به الکل و عدم وجود بینش، همزمان با اختلال مذکور چندان خوب نیست (سادوک et al., 2015).
شیوع اختلال پیرومانیا
در جامعه نرخ شیوع پیرومانیا مشخص نیست. نرخ شیوع آتشافروزی در تمام عمر، که صرفا یکی از عناصر پیرومانیا است در یک نمونه ی آماری از جامعه 1.13 درصد مشخص شده است ولی پیرومانیا به عنوان تشخیص اصلی بسیار نادر است. در یک نمونهی آماری، افرادی که با سیستم قضایی به علت آتشافروزی، درگیرشدهاند صرفا 3.3 درصد تمامی ملاکهای پیرومانیا را دریافت کرده بودند(گنجی, 1393).
اختلالات همبودی اختلال پیرومانیا
اختلالات همزمان شامل اختلالات مصرف مواد، اختلال قماربازی، اختلالات افسردگی دوقطبی و سایر اختلالات اخلاگرانه و کنترلتکانه و CD است(Association, 2013).
تشخیص اختلال پیرومانیا
ویژگی اصلی پیرومانیا وجود دورههای چندگانهی آتشسوزی عمدی و هدفمند است. افراد قبل از آتشافروزی احساس تنش دارند و به آتش و بافت موقعیتی آن جذب میشوند و غالبا به طور منظم مشاهدهکنندهی آتش در محلات هستند و ممکن است به راهاندازی زنگ خطر اقدام کنند و لذتی را از موقعیت، اجزا و امکانات مرتبط با آتش داشته باشند. آنها ممکن است به آتشسوزی اقدام کنند و مدتی در آتشنشانی محل بمانند و حتی به عنوان آتشنشان عمل کنند. آنها در حین آتشسوزی یا هنگام مشاهدهی اثرات آن یا مشارکت در عواقب آن احساس لذت و ارضا و تسکین میکنند و آتشزدن به دلیل کسب منافع مادی و پول، یا به دلیل ابراز عقاید اجتماعی و ایدئولوژی، پنهانکردن فعالیتهای جنایی، نشاندادن خشم و انتقام، بهبود بخشیدن به شرایط زندگی یا در پاسخ به هذیان و توهم روی نمیدهد و نتیجهی قضاوت ضعیف نیست. اگر این عمل با CD، دورهی مانیا یا APD بهتر توضیح داده شود، این تشخیص گذاشته نخواهد شد(Association, 2013).
تشخیص افتراقی اختلال پیرومانیا
تشخیص افتراقی شامل سایر علل آتشافروزی عمدی و سایر اختلالات روانی مانند CD، دورهی مانیا، APD، پاسخ به توهم و هذیان، اثرات فیزیولوژیکی شرایط پزشکی، نتیجهی قضاوت ضعیف در اختلال عصبشناختی، ناتوانی ذهنی و مسمومیت با مواد است (Association, 2013).
درمان اختلال پیرومانیا
یکی از روشهای درمانی CBT است که به فرد در شناسایی افکار و محرکهای موقعیتی که به فعالشدن میل به آتشزدن میانجامد و سپس تمرین و استفاده از پاسخهای مقابلهای برای مقاومت در برابر آنها کمک میکند(گنجی, 1393). تجویز داروهای روانگردان (اولانزاپین و والپروات سدیم) با بهبود روانپریشی و بهبود قابل توجه عملکرد شناختی و عملکرد سازگار همراه است. به طور ویژه، در اندازهگیریهای توجه و کنترل اجرایی، بیماران عملکرد بالاتری از خود نشان دادند که از نظر بالینی به عنوان توقف رفتارهای آتشافرزی نمایان میشود. داروهای ضدتشنج نیز با موفقیت اختلال تشنج را درمان کردند. اگرچه به طور مقدماتی، دادههای پژوهشی نشان دادند که داروهای ضدروانپریشی آتیپیک ممکن است در مدیریت اختلالات کنترلتکانه نقش داشته باشند که نیاز به مطالعه بیشتر دارد(Parks et al., 2005).
درباره ریحانه صبوری
من ریحانه صبوری فارغالتحصیل کارشناسی ارشد رشتهی روانشناسی عمومی از دانشگاه علامه طباطبائی هستم. از جمله حوزههای علاقهمندی من در روانشناسی موضوعات مرتبط با مسائل فردی است. هدف از فعالیت در رشتهی روانشناسی افزایش آگاهی، توانمندسازی و درمان افراد در مواجهه با مسائل متعدد است.
نوشته های بیشتر از ریحانه صبوری
دیدگاهتان را بنویسید