اختلال انفجار خشم متناوب چیست؟
در این مقاله میخوانیم:
مقدمه
اختلال ایذایی، کنترل تکانه و سلوک عبارتاند از شرایطی که فرد با مشکل کنترل خود در سطح هیجان و رفتار روبهرو میشود و با رفتارهایی مانند پرخاشگری، تخریب اموال و نقض حقوق دیگران شناخته میشود که به ایجاد درگیری و تعارضات قابل توجه با هنجارهای اجتماعی و منابع قدرت میانجامد(Association, 2013). در این مقاله به اختلال انفجار خشم متناوب پرداخته میشود.
کیس بالینی اختلال انفجار خشم متناوب
خانم تی فردی متاهل، 30 ساله با تحصیلات در سطح متوسطه با مشکل از دست دادن کنترل و خشم مواجه شده است. به طور ویژه تحریکهایی از محیط به پرخاشگریهای غیرقابل کنترل وی منجر میشود. به گفتهی همسر خانم تی، این تحریکها مانند حرف یا اعمال دیگران بدون قصد و غرض اتفاق میافتد و مواقعی نیز وجود دارد که رفتارهای همسرش به آسیب دیگران و یا اشیاء نیز منجر میشود مانند ضرب و شتم دیگران و یا شکستن ظروف آشپزخانه. با این حال بعد از اینگونه رفتارها که به آزار اطرافیان منجرشده است، در واقع احساسهای عذاب وجدان میکند. همچنین همسر خانم تی بیان میکند که شدت خشم وی نسبت به محرک بیرونی نامتناسب است.
توصیف بالینی اختلال انفجار خشم متناوب
IED اختلالی از نوع اختلال کنترل تکانه است که ویژگی اصلی آن دورههای مکرر پرخاشگری تکانشی و غیرقابل کنترل است. در این دورههای امکان حمله به اموال یا تخریب آنها نیز وجود دارد به طوریکه فرد کنترل تکانههای پرخاشگری را از دست میدهد که این امر از قبل برنامهریزینشده است. چنین واکنشهایی درنتیجهی تحریک از سوی دیگران (مانند اعمال و حرفهای آنها بدون غرض و منظور) رخ میدهد که برای فرد توهینآمیز تلقی می شود. لازم به ذکر است که شدت این واکنشها نامتناسب با محرک بیرونی است و فرد قبل از انفجار، تنش زیادی را متحمل میشود و پس از انفجار احساس سبکباری ولی درعینحال احساس عذاب وجدان ناشی از آزار دیگران را دارد(گنجی, 1393).
نشانگان اختلال انفجار خشم متناوب
A. وجود انفجارهای خشم مکرر که نشاندهندهی عدم توانایی کنترل تکانههای پرخاشگری خود است. تکانههای پرخاشگری از طریق یک یا 2 مورد نشانداده میشود که عبارتاند از :
- 1- وجود پرخاشگری کلامی (قشقرق راه انداختن، غرزدن طولانی همراه با عصبانیت، جر و بحث کلامی، یا دعواکردن) یا پرخاشگری فیزیکی نسبت به اموال خود و دیگران، حیوانات، یا سایر افراد که میانگین دوبار در هفته روی میدهد و 3 ماه ادامه مییابد. پرخاشگری فیزیکی باعث آسیب یا تخریب اموال و جراحت فیزیکی حیوانات یا سایر افراد نمیشود.
- 2- در طول دورهی12 ماهه فرد3بار انفجار خشم و یا تهاجم فیزیکی داشته که در طی آن به حیوانات و سایر افراد جراحت جسمی وارد میکند و یا موجب تخریب یا آسیب اموال و داراییهای خود یا دیگران میشود.
B. وجود شدت نامتناسب پرخاشگری ابراز شده در طی انفجارهای مکرر خشم با محرک برانگیزاننده یا هرگونه عامل استرسزای روانی-اجتماعی به عنوان ماشهچکان پرخاشگری
C. این انفجارهای پرخاشگریِ مکرر با برنامهریزی قبلی نبوده(تکانشی و بدون فکر و بیبرنامه هستند یا براساس خشم رخ میدهد) و به منظور دستیابی به هدفی ملموس(مانند پول، قدرت، ارعاب دیگران) انجام نشده است.
D. رنج شدید در فرد یا اختلال در عملکرد شغلی و بینفردی و یا پیامدهای مالی و جزایی (قضایی) در نتیجه ی انفجارهای پرخاشگریِ مکرر
E.سن تقویمی فرد حداقل 6 سال است(یا از لحاظ تحولی در سطح معادل با افراد 6 ساله هستند)
F. عدم توضیح بهتر انفجارهای پرخاشگری با اختلال روانی دیگر (مانند اختلالات افسردگی عمده، دوقطبی، نامنظمی خلقی اخلالگرانه، اختلالات سایکوتیک، اختلالات شخصیت ضداجتماعی و مرزی) و عدم انتساب آن به عارضهی پزشکی دیگر (مانند ترومای سر، بیماری آلزایمر) و یا آثار فیزیولوژیکی یک ماده (مانند مادهی سوءمصرفی، داروی تجویزی). عدم تشخیص گذاری برای رفتار پرخاشگرانه در مورد کودکان 6-18 سال زمانی که ابتلا به اختلال ناسازگاری وجود دارد.
توجه: اختلالات همبود شامل ADHD، CD، ODD، اختلال طیف اوتیسم است به این شرط که انفجارهای پرخاشگریِ مکرر و تکانشی شدیدتر از آن چیزی باشد که در اختلالات همبود مشاهده میشود که باید جداگانه مورد توجه بالینی قرارگیرد(گنجی, 1393).
از ویژگیهای یک درمانگر حرفهای این است که بر آسیبشناسی، اصول مصاحبه و درمان، تسلط کامل داشته باشد. از این رو برای آشنایی بیشتر به دورهی آموزشی اصول مصاحبهی تشخیصی بر اساس DSM-V با تدریس دکتر افشین طیبی برگزار شده است، مراجعه کنید.
سببشناسی اختلال انفجار خشم متناوب
عوامل محیطی مانند آسیبهای جسمانی و هیجانی در دودههی اول زندگی میتواند احتمال بروز این اختلال را افزایش دهد. همچنین شواهد مطالعات دوقلوها از مسائل ژنتیکی خبر میدهد(Association, 2013). علاوه بر این، مطالعات اخیر به عوامل بیولوژیکی به ویژه نقش سروتونین اشاره میکنند به بیانی دیگر انتقال سروتونین به عنوان ترمز رفتار تکانشی، در افراد مبتلا با دشواری همراه است(گنجی, 1393).
پیشآگهی اختلال انفجار خشم متناوب
این اختلال معمولا در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی بروز میکند و ممکن است با شروع میانسالی فروکش کند ولی با وجود اختلالات عضوی ممکن است حملات شدیدتر و بیشتر شوند(سادوک, سادوک, & روئیز, 2015).
شیوع اختلال انفجار خشم متناوب
نرخ شیوع یکساله در آمریکا حدود 2.7 درصد است و معمولا در افراد جوانتر (مثلا کمتر از35 تا 40سال) نسبت به افراد مسن بالاتر از 50سال و همچنین در بین افراد با تحصیلات پایین شیوع دارد (گنجی, 1393).
اختلالات همبودی اختلال انفجار خشم متناوب
اختلالات شایع همزمان شامل اختلالات افسردگی، اضطرابی و مصرف مواد است. همچنین افراد با اختلال APD و BPD و افراد با تاریخچهی اختلالات اخلالگرانه مانند ADHD، CD، ODD، بزرگترین عوامل ریسک برای همبودی با اختلال IED هستند(Association, 2013).
تشخیص اختلال انفجار خشم متناوب
افراد برای دریافت تشخیص اختلال انفجار خشم متناوب اغلب دورههای کمتر شدید کلامی یا بدون آسیب و تخریب و حملهی فیزیکی جراحتی بین دورههای شدید تخریبگری و تهاجمی را خواهند داشت. معیار A1 فراوانی بالایی دارد و دوبار در هفته در طول 3 ماه روی میدهد و با عصبانیت، خشن صحبتکردن با حالت انتقاد و اتهام، جر و بحث کلامی، دعوا و حمله بدون آسیب به دیگران یا حیوانات و یا اشیاء شناخته میشود. درحالی که معیار A2 نادر است که مشخصهی آن عبارتاند از آسیب به اشیاء، بدون وجود هدفی ملموس، حمله و انفجار که به جراحت فیزیکی به حیوانات یا سایر افراد میانجامد. به طور کلی، فرد در پاسخ به تحریک تجربهشده (از نظر ذهنی)، کنترل رفتار پرخاشگرانه را از دست میدهد؛ تحریکی که به طور معمول به طغیان تهاجمی منجر نمیشود. لازم به ذکر است که طغیان تهاجمی بدون قصد قبلی و عموما تکانشی انجام میگیرد. این تشخیص به کودکان کمتر از 6 سال یا از لحاظ تحولی در سطح معادل آن تعلق نمیگیرد و با سایر اختلالات روانی قابل توضیح نیست و با وجود اختلال ناسازگاری این نوع تشخیص برای کودکان 6-18 سال گذاشته نمیشود و به شرایط پزشکی و عارضهی پزشکی ناشی از مواد نسبت داده نمیشود. همچنین، این تشخیص نباید به افراد با اختلال نامنظمی خلقی اخلالگرانه تعلقگیرد(Association, 2013).
تشخیص افتراقی اختلال انفجار خشم متناوب
تشخیصهای افتراقی شامل اختلال نامنظمی خلقی اخلاگرانه، APD و BPD، دلیریوم و اختلال عصبشناختی اساسی، مسمومیت یا ترک مواد، ADHD، CD، ODD و اختلال طیف اوتیسم است.
درمان اختلال انفجار خشم متناوب
درمانهای معمول بیشتر شامل داروهای آنتیدپرسانت مانند پروزاک برای دردسترسبودن سروتونین تجویز میشود(گنجی, 1393). جهت درمان رفتار پرخاشگرانه و تکانشی نیز طبق پژوهش پابیس، استانیسلاو(1996)، ماتس(1986) و کانر، استینگارد(1996) از تثبیت کنندههای خلقی، فنی توئین، (SSRIs)، مسدودکنندههای β، آگونیستهای α2 و داروهای ضدروانپریشی (Olvera, 2002) و برای کنترل بهتر خشم، از آموزشهای مدیریت خشم استفاده میشود (گنجی, 1393).
درباره ریحانه صبوری
من ریحانه صبوری فارغالتحصیل کارشناسی ارشد رشتهی روانشناسی عمومی از دانشگاه علامه طباطبائی هستم. از جمله حوزههای علاقهمندی من در روانشناسی موضوعات مرتبط با مسائل فردی است. هدف از فعالیت در رشتهی روانشناسی افزایش آگاهی، توانمندسازی و درمان افراد در مواجهه با مسائل متعدد است.
نوشته های بیشتر از ریحانه صبوری4 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
با عرض سلام ممنون از اطلاعاتتون. ممکن هست کسی که موقع خواستگاری بلند صحبت میکند بطوری که صدای او را افراد پذیرایی هم میشنوند اختلال اجتنابی متناوب داشته باشد؟ یا بنظر شما علتش چیست؟
سلام به شما. ببینید تشخیص اختلالات کار پیچیده ای هست و با یک رفتار ساده نمیشه برچسب زد. بهتره که بیشتر بررسی بشه.
سلام وعرض ادب خانم صبوری
بنده دو ساله که ازدواج کردم همسرم اختلا ل تکانه ای داره واقعا تو این دو سال خیلی از رفتاراش اسیب دیدم نمیدونم چیکار کنم. خودشم قبول داره که بیماره ایا امیدی به بهبودیش هست یا بیشتر از این خودمو اذیت نکنم؟ ممنون از راهنماییتون
سلام به شما. وقت بخیر. ببینید اینکه بیماری خودشون رو میپذیرن نشونه خوبی هست. غالبا اختلالات روانی درمان کامل نداره ولی میتونه بهبود پیدا کنه و شدتش کمتر بشه. برای بررسی بهتر و تصمیم گیری بهتر حتما حضورا به مشاور مراجعه کنید.