اختلال نافرمانی مقابلهای چیست؟
در این مقاله میخوانیم:
کیس بالینی اختلال نافرمانی مقابلهای
توصیف بالینی اختلال نافرمانی مقابلهای
نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای
سببشناسی اختلال نافرمانی مقابلهای
پیشآگهی اختلال نافرمانی مقابلهای
شیوع اختلال نافرمانی مقابلهای
اختلالات همبودی اختلال نافرمانی مقابلهای
تشخیص اختلال نافرمانی مقابلهای
تشخیص افتراقی اختلال نافرمانی مقابلهای
مقدمه
اختلال ایذایی، کنترل تکانه و سلوک عبارتاند از شرایطی که فرد با مشکل کنترل خود در سطح هیجان و رفتار روبهرو میشود و با رفتارهایی مانند پرخاشگری، تخریب اموال و نقض حقوق دیگران شناخته میشود که به ایجاد درگیری و تعارضات قابل توجه با هنجارهای اجتماعی و منابع قدرت میانجامد(Association, 2013). در این مقاله به اختلال نافرمانی مقابلهای پرداخته میشود.
کیس بالینی اختلال نافرمانی مقابلهای
پسری 8 ساله به نام اچ، مدتی بود که رفتارهای منفی و سرپیچی داشت به طوریکه نسبت به منابع قدرت خصمانه رفتار میکرد و اغلب عمداً افراد را آزار میداد یا ناراحت میکرد. وی خلق عصبانی و تحریکپذیر داشت و غالبا رفتارهای نافرمانی و لجبازی از خود بروز میداد و برای اشتباهات خود دیگران را سرزنش مینمود. همچنین، حالات کینهتوزی در وی قابل مشاهده بود. این عوامل به طور کلی، به مشکل در رابطهی خانوادگی، تحصیلی و روابط بینفردی وی منجر شده بود.
توصیف بالینی اختلال نافرمانی مقابلهای
ODD با رفتارهای نافرمانی مداوم، ناسازگار و متخاصم و همچنین با حالات تحریکپذیری و خشم مداوم مشخص میشود که شروع آن معمولاً در اوایل کودکی است ولی با اینکه اغلب به عنوان اختلال دوران کودکی درنظرگرفته میشود، میتواند تا سنین بزرگسالی نیز ادامه یابد. ODD به طور گسترده در تمام طول عمر باعث ایجاد مشکل در روابط بینفردی و عملکرد اجتماعی، تحصیلی، شغلی و روابط خانوادگی میشود(Burke & Romano-Verthelyi, 2018). به طور کلی، ODD در سه نوع فرعی بررسی میشود که عبارتاند از: خلق عصبانی/تحریکپذیر، رفتار جنجالی/ نافرمانی و کینهتوزی (باچر, مینکا, & هولی, 2014).
نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای
A. مجموعهای مستمر و مکرر از حالات عصبانیت، خشم، تحریکپذیری، جر و بحث، چالشبرانگیزی، نافرمانی، لجبازی، بیاعتنایی یا کینهتوزی و تلاش برای ناراحتکردن دیگران که حداقل به مدت6 ماه طول میکشد و حداقل4 ملاک از 8 ملاک زیر، به هنگام تعامل با حداقل یک نفر این موضوع را نشان میدهند (که آن حداقل یک نفر نباید برادر یا خواهر فرد باشد).
عصبانیت/تحریکپذیری:
- 1. عدم توانایی در خودداری از عصبانیت یا کنترل خشم.
- 2. وجود زودرنجی و به آسانی ناراحت شدن.
- 3. عصبانی بودن یا اوقات تلخی کردن.
جر وبحث/چالشبرانگیزی:
- 4- جر و بحث با منابع قدرت (در مورد کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD که با بزرگسالان جر و بحث میکنند).
- 5- به مخالفت پرداختن فعالانه یا عدم پذیرش اطاعت از قوانین و درخواست منابع قدرت 6- ناراحتکردن عمدی دیگران
- 7- سرزنش دیگران برای اشتباهات و بدرفتاریهای خود.
کینهتوزی/بدجنسی:
- 8- در6 ماه گذشته حداقل2بار به دلیل کینهتوزی قصد آسیب به دیگران یا ناراحتکردن آنها را داشته و یا عمدا به این کار پرداخته است.
نکته: برای تفکیک رفتارهای بهنجار از مرضی باید از تداوم و فراوانی این رفتارها استفاده کرد. درمورد کودکان کمتر از5 سال، رفتارهای مذکور در اکثر روزها و به مدت حداقل 6 ماه روی میدهند مگر اینکه معیارهای زمانی دیگری صراحتا در نظر گرفته شود. در افراد 5 ساله و بالاتر نیز رفتارهای مذکور باید حداقل یکبار در هفته به مدت حداقل 6 ماه روی دهد. مگر اینکه معیارهای زمانی دیگری صراحتا درنظرگرفته شود. این ملاکهای فراوانی، سطح حداقلی را برای تعریف نشانهها ایجاد میکند. ولی با این حال باید عوامل دیگر مانند سطح رشدی، جنسیت و فرهنگ را برای تعیین شدت و فراوانی رفتارهای مرضی در نظرگرفت(گنجی, 1393).
B. رفتارهای نامطلوب با رنج خودش یا اطرافیان او مرتبط است (مثلا دوستان، همسالان، همکاران و اعضای خانواده) که به ایجاد نقص شدید و از لحاظ بالینی معنادار در عملکرد اجتماعی، تحصیلی، شغلی منجر میشود.
C. رفتارهای مذکور صرفا در طول ابتلای فرد به اختلال سایکوتیک، مصرف مواد، افسردگی اساسی یا دوقطبی رخ نمیدهد و فرد دارای ملاکهای لازم برای اختلال نامنظمی خلقی اخلاگرانه نخواهد بود.
اسپسیفایر شدت:
- خفیف: وجود نشانهها صرفا در یک محیط (مثلا خانه، مدرسه، سرکار، در بین دوستان).
- متوسط: وجود نشانهها در حداقل دو محیط.
- شدید: وجود نشانهها در سه محیط یا بیشتر(گنجی, 1393).
از ویژگیهای یک درمانگر حرفهای این است که بر آسیبشناسی، اصول مصاحبه و درمان، تسلط کامل داشته باشد. از این رو برای آشنایی بیشتر به دورهی آموزشی اصول مصاحبهی تشخیصی بر اساس DSM-V با تدریس دکتر افشین طیبی برگزار شده است، مراجعه کنید.
سببشناسی اختلال نافرمانی مقابلهای
به گفتهی دیک، ویکن، کاپریو، پولکینن و رز(2005) و همچنین روو و ریجسیدک، موگان، الی، هوسنگ و الی(2008) ژنتیک تقریبا 40-60 درصد در ODD نقش دارد(Burke & Romano-Verthelyi, 2018). همچنین عوامل محیطی از قبیل فرزندپروری خشن، متناقض و مملو از غفلت میتواند عاملی برای ایجاد این اختلال باشد. علاوه بر صاین، عوامل مزاجی میتواند در مشکلات تنظیم هیجانی سهم بسزایی داشته باشد(Association, 2013).
پیشآگهی اختلال نافرمانی مقابلهای
وجود علائم این اختلال به شدت نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به اختلال افسردگی و اضطراب در آینده است. علاوه بر این، افزایش خطر افکار خودکشی و رفتارهای خودآزاری نیز محتمل است. از سوییدیگر، پزشکان نباید ارتباط پیشآگهی علائم رفتاری ODD را که عامل خطرساز برای اختلال سلوک، پرخاشگری و رفتارهای ضداجتماعی است را از دستبدهند(Burke & Romano-Verthelyi, 2018). هم چنین قابل ذکر است که با افزایش سن شکل خفیف تا متوسط ODD غالبا بهبود مییابد ، اما شکل شدیدتر امکان تبدیل به زیرمجموعهای از اختلال سلوک را دارد. علاوه براین، از دیگر پیشآگهیهای ضعیف میتوان به تواناییهای فکری پایین و عدم نظارت مناسب اشاره کرد، درحالیکه درمان مناسب بیماریهای همبود مانند ADHD یا اختلالات خلقی، درمانهای فردی و یا خانواده و فرزندپروری مثبت پیشآگهی خوبی را برای این اختلال به همراه دارد(Aggarwal & Marwaha, 2021).
شیوع اختلال نافرمانی مقابلهای
این اختلال معمولا در کودکان پیشدبستانی شایع است(گنجی, 1393) و به طور کلی شیوع آن 1 الی 11 درصد با میانگین 3/3 درصد را به خود اختصاص میدهد. نرخ این اختلال به سن و جنسیت کودک نیز بستگی دارد و به طورکلی شیوع آن در پسران بیشتر از دختران قبل از نوجوانی وجود دارد. همچنین قابل ذکر است که غلبهی این اختلال در پسران در نمونههای نوجوان و بزرگسال نیز یافت شد(Association, 2013).
اختلالات همبودی اختلال نافرمانی مقابلهای
اختلالات همبود با ODD معمولا شامل ADHD در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است و میتواند مقدمهای برای اختلال سلوک در کودکان باشد. همچنین، از دیگر اختلالات همبود میتوان به اختلالات اضطرابی، افسردگی اساسی اشاره کرد. علاوه براین ODD میتواند مقدمهای برای نشانههای خلق عصبانی تحریکپذیر باشد. نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به ODDنرخهای بالای اختلال مصرف مواد را نیز نشان میدهند(Association, 2013).
تشخیص اختلال نافرمانی مقابلهای
زمانی فرد تشخیص ODD را خواهد داشت که ملاکهای تشخیصی اختلال سلوک را کاملا دریافت نکرده باشد. به طور مثال، فرد ملاکهای پرخاشگری و خشونت را نداشته باشد ولی دائما دچار انفجار خشم است، نافرمانی میکند، لجبازی از خود نشان میدهد و به طور عمدی باعث آزار دیگران میشود و دیگران را برای واکنشهای خصمانه تحریک میکند. به طور کلی، مشخصهی این افراد وجود سطوح بالای واکنشپذیری هیجانی و عدم تحمل ناکامی است که سرانجام به مناقشه با منابع قدرت مانند والدین و معلمان و … میانجامد. برای تشخیص، 4 معیار از میان نشانهها به مدت حداقل6 ماه باید وجود داشته باشد و برای کودکان رفتارهای مذکور باید در اکثر روزها به مدت حداقل6 ماه مشاهده شود(گنجی, 1393).
تشخیص افتراقی اختلال نافرمانی مقابلهای
تشخیصهای افتراقی ODD عبارت اند از : CD، ADHD، اختلال افسردگی اساسی و دوقطبی، اختلال نامنظمی خلقی اخلاگرانه، اختلال انفجار خشم متناوب، ناتوانی ذهنی، اختلال زبان و اختلال اضطراب اجتماعی(Association, 2013).
درمان اختلال نافرمانی مقابلهای
درمان ODD دارای مدلهای چندگانه است که شامل حوزه بیمار، خانواده، مدرسه و جامعه میشود. با اینحال به چندمورد از درمانها اشاره خواهد شد. غالبا برای این اختلال از روشهای درمانی شامل آموزش مدیریت والدین، مداخلات حوزهی مدرسه، درمان فردی کودک و خانوادهدرمانی است. علاوهبراین ، شناسایی دلبستگی ایمن، روابط والد-فرزند و باورهای شناختی خاصی که والدین در مورد تربیت فرزند دارند باید مورد بررسی قرارگیرد. همچنین درمان اختلالات روانی همبود، لازم است چراکه به کاهش رفتارهای مخرب در محیطهای مختلف منجر میشود. همچنین میتوان به درمانهای دارویی نیز اشاره کرد(Aggarwal & Marwaha, 2021). به طور مثال ریسپریدون و آریپیپرازول در درمان کودکان پیشدبستانی مبتلا به اختلالات رفتاری اخلالگرانه با اختلالات همبود ADHD مناسب است(Safavi, Hasanpour-Dehkordi, & AmirAhmadi, 2016). همچنین داروهای محرک مانند متیلفنیدیت با وجود اختلال همبود ADHDمفید است و داروهای غیرمحرک مانند اتموکستین، گوانفاسین و کلونیدین نیز برای این اختلال استفاده میشود. اگر رفتارهای تهاجمی همچنان کنترل نشود، پس از ارزیابی کامل، امکان تجویز داروی تثبیتکنندهی خلق وجود دارد، اگرچه شواهد برای استفاده از لیتیوم، کاربامازپین و لاموتریژین قوی نیست (Aggarwal & Marwaha, 2021).
درباره ریحانه صبوری
من ریحانه صبوری فارغالتحصیل کارشناسی ارشد رشتهی روانشناسی عمومی از دانشگاه علامه طباطبائی هستم. از جمله حوزههای علاقهمندی من در روانشناسی موضوعات مرتبط با مسائل فردی است. هدف از فعالیت در رشتهی روانشناسی افزایش آگاهی، توانمندسازی و درمان افراد در مواجهه با مسائل متعدد است.
نوشته های بیشتر از ریحانه صبوری
دیدگاهتان را بنویسید