نگاهی به پیش داوری

در مکالمات روزمره، اصطلاحات تصور قالبی، پیش­داوری و تبعیض اغلب به یک معنا برداشت می­شوند اما روانشناسان اجتماعی، تمایزهایی بین این مفاهیم قائل هستند. تصورات قالبی، مولفه­ی شناختی نگرش نسبت به یک گروه اجتماعی است و شامل باورهایی درباره ی یک گروه خاص می باشد. پیش داوری جز عاطفی نگرش است و احساسات ما درباره ی یک گروه خاص را دربر دارد و تبعیض جز رفتاری نگرش یا اعمال افتراقی صورت گرفته نسبت به اعضای یک گروه اجتماعی می باشد.(برنسکامب, 1396)

پیش داوری از واژه ی لاتینی praejudicium گرفته شده است که به معنای پذیرش اولیه یا پیش فرض است. در ادبیات عمومی، معمولا این واژه با مفاهیمی مانند قضاوت منفی مرتبط است. پیش داوری به طور متعارف یک نگرش غیر منصفانه به برخی از افراد یا گروه هاست.(اشرف)

پیش داوری محدود به صورت های افراطی و تند نیست و شکل های کمتر افراطی آن می تواند مبتنی بر عضویت مقوله ای از جمله سن، شغل، جنسیت، دین، زبان و لهجه ی محلی، جهت گیری جنسی یا وزن بدن باشد.(برنسکامب, 1396)

این گونه برخوردها می توانند علنی و آشکار باشند یا ماهرانه و ظریف. پیش داوری ممکن است از سوی اعمال کنندگان موجه باشد یا ناموجه درنظر گرفته شود و افراد تلاش کنند از آن جلوگیری کنند. به عبارتی همه ی نابرابری ها و برخوردهای افتراقی، یکسان درک نمی گردند و به شکل یکسانی نیز پاسخ داده نمی شوند.(برنسکامب, 1396)

برخی از اشکال نابرابری موجه تلقی می شوند و زمانی که هنجارهای مربوط به موجه بودن آن ها تغییر کنند، می توانند تهدیدکننده باشند. در چنین شرایطی، افرادی با پیش داوری بالا تلاش می کنند تا وضع موجود را حفظ کنند و نسبت به افرادی که سعی در تغییر این شرایط دارند، ممکن است واکنش منفی نشان دهند ولی افرادی که پیش داوری پایین تری دارند، ممکن است باعث تسریع روند تغییرات اجتماعی شوند تا عدالت را به بهترین نحو تحقق بخشند.(برنسکامب, 1396)

در این مقاله به بررسی ماهیت و تعریف پیش داوری، علل پیش داوری، پیش داوری در کودکان و علل آن، پیش داوری ضمنی، یافته های علوم اعصاب، پیامدهای قرار گرفتن در معرض تعصب و فنون مقابله با آن پرداخته می شود.

ماهیت و تعریف پیش‌‌داوری

پیش داوری منعکس کننده ی احساسات تجربه شده ای است که منحصر به عضویت شخص در یک گروه خاص می باشد. به عبارت دیگر، واکنش عاطفی نسبت به طبقه یا مقوله به عنوان یک کل را پیش داوری می دانند.(برنسکامب, 1396)ارونسون پیش داوری را چنین تعریف می کند:” پیش داوری نگرش منفی و خصمانه نسبت به گروهی مشخص بر اساس تصمیم های ناشی از اطلاعات ناقص و نادرست است. بر اساس این دیدگاه هرگاه گفته شود که شخصی علیه سیاه پوستان تعصب و پیش داوری دارد، منظور آن است که او تمایل دارد رفتاری خصمانه نسبت به سیاه پوستان داشته باشد.”(اشرف) فردی که نسبت به یک گروه پیش داوری دارد معمولا تمایل دارد اعضای گروه را به شکلی منفی ارزشیابی کند به دلیل اینکه آن ها متعلق به آن گروه می باشند.(برنسکامب, 1396)

افرادی که نسبت به یک گروه پیش داوری دارند، گرایش دارند اطلاعات مرتبط با آن گروه را متفاوت تر از شیوه ای که اطلاعات مربوط به سایر گروه ها را پردازش می کنند، پردازش نمایند مثلا اطلاعات مرتبط با هدف پیش داوری را بیشتر مورد توجه قرار می دهند یا دقیق تر از سایر اطلاعات پردازش می کنند. بنابراین اطلاعات همخوان با دیدگاه پیش داورانه ی افراد، اغلب توجه و دقت بیشتری دریافت می کنند تا اطلاعات ناهمخوان با آن دیدگاه ها.(برنسکامب, 1396)

افرادی که پیش داوری بالایی دارند گروه ها را دارای جوهره های زیربنایی می دانند و از آن به عنوان توجیهی برای برخورد افتراقی خود استفاده می کنند مثلا اگر یکی از اجداد شخص، سیاه پوست بوده، کافی است تا او را به عنوان عضوی از آن گروه نژادی طبقه بندی کنند.(برنسکامب, 1396)

برخی نظریه پردازان همه ی پیش داوری ها را یکسان نمی دانند یا حداقل مبتنی بر عاطفه ی منفی یکسانی نمی دانند. بسته به اینکه چه هیجانی زیربنای پیش داوری باشد، اعمال پیش داورانه را به دنبال دارد مثلا زمانی که پیش داوری بازتابی از هیجان خشم باشد، ممکن است به اعضای گروه بیگانه مستقیما آسیب وارد شود. برعکس، زمانی که پیش داوری مبتنی بر احساس گناه باشد می تواند منجر به اجتناب از گروه بیگانه گردد. پیش داوری می تواند بازتاب هیجان های مختلفی باشد.(برنسکامب, 1396)

منشا پیش داوری

• تهدید عزت نفس

معمولا افراد گروه های خودشان را مثبت می بینند و زمانی که یک رویداد، ادراک فرد از ارزش های گروهی آنان را تهدید کند به منظور طرد منبع تهدید دست به تلافی می زنند. پیش داوری می تواند نقش مهمی در حمایا یا افزایش خودپنداره ی اعضای یک گروه شود. تحقیر کردن اعضای گروه های بیگانه به افراد این امکان را می دهد که در مقایسه با آنان به تایید ارزش های خودشان بپردازند. چنین پیش داوری زمانی رخ می دهد که تهدیدی احساس شود.(برنسکامب, 1396)

احساس برتری و داشتن جایگاه بالاتر منبعی برای هویت مثبت گروهی محسوب می شود. تحقیقات نشان می دهد که مخالفت مردان با چالش های شکل گرفته از سوی زنان با هدف جبران بی عدالتی، زمانی شدیدتر است که مردان احساس کنند کامیابی آنان در مقایسه با زنان کاهش یافته است و جایگاه اجتماعی آنان تضعیف می شود در نتیجه چنین تهدیدی می تواند باعث تحت تاثیر قرار دادن اعمال مردان شود.(برنسکامب, 1396)

• تهدیدی برای منابع

چیزهایی که مردم برای آن ها ارزش قائلند معمولا کمیاب هستند و بازده صفر دارند یعنی اگر یک گروه آن را دارد، سایر گروه ها نمی توانند آن را داشته باشند. پیش داوری ناشی از کشمکش بر سر چیزهای مطلوب را نظریه ی تعارض واقع بینانه می نامند. این نظریه بر این باور است که رقابت افزایش می یابد و احساس زیان می کنند در نتیجه اعضای گروه های دیگر، همدیگر را به صورتی منفی می بینند و ممکن است دیگری را دشمن تلقی کرده و مرزبندی شدیدی بین خود و مخالفانشان ایجاد کنند حتی به صورت افراطی می توانند تا جایی پیش روند که دیگری را انسان ندانند. این گونه یک رقابت ساده می تواند منجر به پیش داوری با بارهیجانی شدید شود.(برنسکامب, 1396)

با در نظر گرفتن محدودیت منابع، گروه مسلط می کوشد تا یک گروه اقلیت را استثمار کند تا بتواند مزایای مادی کسب کند. تعارض روی هدف های اقتصادی مانعه الحمع منجر به شدت یافتن نگرش های تعصب آمیز می شود. به این صورت نیروهای اقتصادی و سیاسی باعث شکل گیری پیش داوری می شوند.(ارونسون, 1398)

• نقش مقوله بندی اجتماعی: اثر ما در برابر آن ها

مردم جهان اجتماعی را در مقوله های متمایزی قرار می دهند و این کار باعث می شود افراد ادراک متفاوتی از گروه خودی (درون گروه) نسبت به گروه بیگانه (برون گروه) داشته باشند. بعضی از این تفاوت ها اهمیت ویژه ای پیدا می کنند و معانی خاصی برای هویت افراد دارند.در نتیجه تضاد زیادی بین احساسات و باورهای اعضای گروه خودی در برابر گروه بیگانه دیده می شود. افراد مقوله ی “ما” با دید مطلوب تری دیده می شوند و اعضای گروه “آنها” با دید منفی تری نگاه می شوند . این گونه تمایزها شیوه ی تبیین اعمال افراد متعلق به هر گروه را تحت تاثیر قرار می دهد.(برنسکامب, 1396)

نظریه ی هویت اجتماعی حاکی از آن است که افراد در مورد گروهی که به آن تعلق دارند احساس خوب و مثبتی خواهند داشت و بخشی از عزت نفس آن ها، به همانندسازی  با گروه های اجتماعی بستگی دارد.(برنسکامب, 1396)

• پرخاشگری جابه‌جا شده

ممکن است افراد هنگام ناکامی و ناراحتی، خشم خود را به گروه هایی که مورد تنفرند، فرافکنی کنند مثلا در آلمان نازی، یهیودیان و در کالیفرنیای قرن19 چینی ها مورد خشم قرار گرفتند و سپربلا شدند.(ارونسون, 1398)

• نیازهای شخصیتی

بعضی از افراد آمادگی بیشتری برای پیش داوری دارند که به چنین شخصیت هایی شخصیت های استبدادی می گویند. این افراد دارای اعتقادات خشک هستند و به ارزش های سنتی پایبندند، هنگام ضعف و ناتوانی خود و دیگران شکیبایی نشان نمی دهند و دارای سوء ظن هستند.(ارونسون, 1398)

همچنین رسانه ها یکی از عوامل تداوم پیش داوری هستند. نمایش اقلیت های نژادی و جنسی به صورت غیرواقع بینانه، گمراه کننده و زیان بار خواهد بود. همچنین کمبود الگوهای نقش مثبت اقلیت ها در رسانه، احساس حقارت و بیگانگی در میان افراد به ویژه بچه ها می شود.(ارونسون, 1398)

پیش داوری در کودکان

پیش داوری و تبعیض محدود به بزرگسالان نمی باشد. پیش داوری یک مشکل جدی در بین کودکان و نوجوانان نیز به حساب می آید. پیش داوری در کودکان تا سن 5 سالگی به وجود می آید و اغلب کودکان با دیدگاه های پیش داورانه وارد مدرسه می شوند.(Chin, 2004)

علل پیش داوری در کودکان

• شخصیت قدرت طلب

برای سال های متمادی، پیش داوری در بین کودکان چندان اهمیتی نداشت و مشکلی جزئی در نظر گرفته می شد. یکی از اولین نظریه های پیش داوری در کودکان بر اساس یک چارچوب روان پویایی شکل گرفت.(Chin, 2004)

تحقیقات اهمیت پیوند نگرش والدین و  پیش داوری را نشان می دهند. مطالعات در زمینه ی شخصیت قدرت طلب، نشان داده که افراد از والدین خود نگرش مبتنی بر اقتدار را می آموزند و افرادی که والدین مستبدی دارند، معمولا تمایل دارند بر اساس رفتار والدین خود، رفتارهای پرخشگرانه ای را نشان دهند. در حقیقت، رفتار والدین می تواند باعث یک تضاد شناختی در کودکان شود، به طوری که آن ها الگویی هایی را مشاهده می کنند که دارای بینش مقتدرانه ای هستند در نتیجه می آموزند چگونه فکر کنند و ارزیابی نمایند.(اشرف)

پژوهش تئودور آدورنو و همکارانش نشان می دهد شخصیت عامل تعیین کننده ی پیش داوری و نگرش های اجتماعی است. شیوه های تنبیه و تهدید والدین می تواند باعث پیش داوری هایی در کودکان شود زیرا این کودکان به دلیل تجربه ی تنبیه و تهدید، “خود” آن ها کمتر رشد یافته است.(اشرف)

آردونو و همکارانش چنین استدلال می کنند که والدین پرخاشگر، فرزندانشان را وادار به رفتارهای تهاجمی می کنند و کودکان خشم خود را به دیگران فرافکنی خواهند کرد. این فرافکنی نسبت به طردشدگان اجتماعی، که می توانند اقلیت های قومی یا نژادی باشند،  پیش داوری نسبت به برخی از گروه های دیگر را شکل می دهد.(اشرف)

از نظر آدلر، روان آزردگی ناشی ازاحساس حقارت بر مبنای تمایل به توانمندی بنا می شود، تمایلی که به منزله ی نیرویی جبرانی است که فرد تلاش می کند تا بر روی ناایمنی خود سرپوش بگذارد. به عبارت دیگر، برتری جویی یک نیروی جبرانی زودرس است که هرچه احساس کهتری بیشتر باشد، برتری جویی نیز افزایش می یابد.(اشرف)

در پژوهش دیگری که توسط هیت و کلگ انجام شد، دریافتند قدرت طلبان احتمالا بیش از افراد دیگر به تمایز نژادی مدارس و کلیساها معتقدند.(اشرف)

• نظریه یادگیری اجتماعی

یکی از رویکردهای سنتی، نظریه ی یادگیری اجتماعی است که نشان می دهد کودکان با مشاهده و تقلید از افراد مهم مانند والدین و معلمان خود، پیش داوری را می آموزند و با افزایش سن به تدریج پیش داوری هایشان افزایش پیدا می کند. گوردن آلپورت ابتدا این نظریه را درسال 1954 در اثر کلاسیک خود ” طبیعت پیش داوری” مطرح کرد. او بیان کرد که کودکان در معرض آنچه قرار گیرند، تقلید می کنند.(Chin, 2004)

تحقیقات زیادی رابطه ی بین نگرش نژادی کودکان و والدین را بررسی کرده است مثلا در یک تحقیق نشان داده شد که با افزایش سن کودکان سیاه پوست، نگرش آن ها نسبت به سفیدپوستان و سیاه پوستان به تدریج شبیه به نگرش والدینشان می شود.(Chin, 2004)

• نظریه تماس بین گروهی

این نظریه هم یکی از انواع نظریه ی یادگیری اجتماعی است که توسط آلپورت پیشنهاد شده است. بر اساس این نظریه، پیش داوری به دلیل فقدان تماس شخصی و مثبت اعضای گروه های مختلف شکل می گیرد.(Chin, 2004)

اگرچه مدارس آمریکایی این فرصت را فراهم کردند و تنوع نژادی در مدارس وجود داشت اما دانش آموزانی که نژاد یکسانی داشتند بیشتر تمایل داشتند کنار هم باشند. هماهنگی بین گروهی زمانی محقق می شود که تماس فردی افزایش یابد.(Chin, 2004)

• نظریه شناختی-رشدی

نظریه ی جدیدتر، نظریه ی شناختی- تحولی است و نشان می دهد نگرش های کودمان تحت تاثیر توانایی آن ها برای تفکر در مورد اطلاعات گروهی به شیوه ای پیچیده است. به عنوان مثال کودک توانایی همدلی ندارد مگر اینکه بتواند جهان را از دیدگاه شخص دیگری ببیند. نظریه ی شناختی- تحولی نشان می دهد که کودکان، پیش داوری می کنند زیرا از نظر شناختی آنقدر پیچیده نیستند. با افزایش سن، احتمالا همه ی کودکان، مهارت های شناختی را به دست می آورند که همین امر موجب کاهش تعصب می گردد. مهارت های شناختی پیچیده تقریبا از سن 7 تا 11 سالگی ظاهر می شوند. با این حال، پیش داوری همیشه با افزایش سن، کاهش نمی یابد. با گسترش این مهارت ها، کودکان ممکن است از آن استفاده نکنند.(Chin, 2004)

به نظر می رسد پیش داوری در کودکان امری اجتناب ناپذیر است زیرا آن ها مهارت لازم برای مشاهده ی افراد را به عنوان یک فرد واحد و مستقل ندارند و  روی ویژگی های سطحی تمرکز می کنند. آن ها با بالغ شدن و توسعه ی سیستم شناختی قادر به تشخیص شباهت های بین گروه ها هستند. کودکان معمولا در سن 7 سالگی کاهش پیش داوری را نشان می دهند.(Chin, 2004)

با وجود شواهد حمایتی از این نظریه، این نظریه به گونه ای تعریف نشده است که تفاوت های فردی در سطوح شناختی را توضیح دهد و برای پرداختن به این موضوع، باید عوامل محیطی و شناختی را در نظر گرفت. برخی از تحقیقات معاصر به سمت رویکرد یکپارچه حرکت کرده و عناصر شناختی و نظریه ی یادگیری اجتماعی را ترکیب کرده اند.(Chin, 2004)

• نظریه تکامل

بر اساس دیدگاه های تکاملی، پیش داوری تقریبا اجتناب ناپذیر است. ریشه های پیش داوری در قبایل شکارچیان شروع شده است. اعضای یک قبیله، اعضای خود را نسبت به گروهی که با آن ها خویشاوند نیستند، ترجیح می دهند و به هم دیگر کمک می کنند. انسان ها در حال حاضر مستعد هستند که نسبت به افرادی که بیشتر شبیه به خود هستند، کمک کنند. (Chin, 2004)

یکی دیگر از زمینه های ایجاد پیش داوری، اتکای افراد به افراد معتبر برای انتقال اطلاعات است. این فرایند کودکان را تشویق می کند تا بدون تردید، آنچه را که مقامات رسمی می گویند، بپذیرند.(Chin, 2004)

همچنین خصومتی که انسان برای محافظت از خانواده ی خود در برابر افراد بیگانه نشان می داده، می تواند زمینه را برای پیش داوری فراهم کند. توسعه ی پیش داوری با توسعه ی هویت گروهی در 3 تا 4 سالگی ارتباط دارد.(Chin, 2004)

این رویکردها عموما به این دلیل که پیش داوری را طبیعی می دانند، مورد انتقاد قرار گرفته اند ولی با این حال، بسیاری از جنبه های رویکرد تکاملی با سایر نظریه های پیش داوری همپوشانی دارد. به عنوان مثال، مشابه مکانیسم تکاملی که طبقه بندی بر اساس شباهت را مطلوب می داند، نظریه های شناختی هم بیان می کنند که این طبقه بندی ها به افراد کمک می کند تا انبوه اطلاعات اجتماعی را ساده تر کنند. همچنین شباهت هایی بین نظریه تکاملی با نظریه اجتماعی فرهنگی وجود دارد که نشان می دهد پیش داوری می تواند به دلیل کمبود منابع باشد. علاوه بر این تاکید رویکرد تکاملی به پذیرش اطلاعات از افراد معتبر، نظریه ی یادگیری اجتماعی را تکمیل می کند که نشان می دهد کودکان دیدگاه های پیش داورانه ی والدین و سایر افراد مهم زندگیشان را می آموزند.(Chin, 2004)

اگرچه نظریه ی تکاملی راه ها برای توضیح ریشه ها و علل پیش داوری هموار می کنند اما نظریه هایی که مستقیما بر مکانیسم های فعلی تاکید دارند، مانند نظریه یادگیری اجتماعی یا نظریه ی شناختی – تحولی، برای درک علل پیش داوری مناسب تر هستند.(Chin, 2004)

پیش داوری ضمنی و ناهشیار

پیش داوری ممکن است به صورت ناآشکار و ناخودآگاه اتفاق بیفتد و ممکن است فرد از ماهیت رفتار و نگرش خود اطلاعی نداشته باشد. چنین نگرش هایی نیز بر روی رفتار ما تاثیری واقعی دارند. تا زمانی که افراد نسبت به پیش داوری ناآگاه خود بینش پیدا نکنند همچنان بر همان شیوه ی منفی رفتار می کنند.(McCage, 2009)

آزمون های ارتباط ضمنی مبتنی بر رایانه(IAT) می تواند وجود پیش داوری های ناخودآگاه را در آزمودنی ها نشان دهد. این نوع آزمایشات توسط یکی از اساتید دانشگاه واشنگتن، آنتونی گرین والد، ابداع شد. در این آزمون تفاوت زمان واکنش به مجموعه ای از سوالات اندازه گیری می شود و همراه عبارات، محرک های بصری را هم نشان می دهند. یک فراتحلیل توسط گرین والد و بناجی نشان داد نتایج این آزمون، قضاوت، رفتار و نظرات مرتبط با کلیشه سازی را پیش بینی می کند. در مجله ی روانشناسی اجتماعی و شخصیت در سال 1997 تایید می شود که شواهدی برای پیش داوری ضمنی وجود دارد و در وب سایت پروژه ی ضمنی هاروارد، می توان با انجام یک پرسشنامه، پیش داوری ضمنی خود بر روی 14 معیار مختلف را آزمایش کرد و متوجه شد آیا به طور خودکار افرادی که پوست روشن دارند را بر افراد سیاه پوست ترجیح می دهید یا نه. حتی افراد مساوات طلب ممکن است متوجه شوند که نتایج آزمایش، پیش داوری ضمنی آنان را آشکار می کند که از آن آگاه نیستند.(McCage, 2009)

بناجی یکی از روانشناسان اجتماعی دانشگاه هاروارد، می گوید: نگرش های ضمنی رفتارها را پیش بینی می کنند، از اقدامات ساده ی دوستانه و مشارکت گرفته تا قضاوت درباره ی خوب بودن یا ارزیابی کیفیت کار.(McCage, 2009)

گوردن آلپورت بیان کرد که بسیاری از افراد ممکن است از نظر ایدئولوژیک با تعصب مخالف باشند در حالیکه آن ها تمایلات اساسی برای تفکر و عمل به شیوه های پیش داورانه دارند.(McCage, 2009)

مغز انسان آنقدر منعطف است که می تواند بر اساس تجربه تغییر کند همان طور که عادت بد غذا خوردن را می توان ترک کرد، می توان با پیش داوری های ناآگاهانه ی خود روبه رو شد.(McCage, 2009)

یافته‌های علوم اعصاب در پیش داوری

در حال حاضر، علوم اعصاب به نکات جالبی در این باره رسیده است. آلن هارت دریافت که وقتی به افراد سیاه پوست و سفید پوست به صورت اجمالی تصاویر نژادهای دیگر نشان داده شد، در هر دو افزایش آمیگدال دیده می شود. در واقع، آمیگدال مسئول پردازش محرک های هیجانی است.(McCage, 2009)

در یک مطالعه ی دیگر، الیزابت فلپس، عصب شناس دانشگاه نیویورک، دریافت که میزان افزایش فعالیت آمیگدال با شواهد فیزیولوژیکی و روانی برای پاسخ های پیش داورانه ارتباط مستقیمی دارد. می توان تصور کرد که آمیگدال جزء بیولوژیکی پیش داوری ناهشیار و ضمنی است زیرا افرادی که در آزمایش شرکت داشتند از دیدن چهره ها و واکنش های هیجانی خود اطلاعی نداشتند.(McCage, 2009)

مغز انسان شامل واحدهای اولیه برای تشخیص رنگ ها می باشد که این سیستم عصبی خارج از آگاهی انسان عمل می کند. بر اساس مطالعات روانشناس دانشگاه میشیگان، لارنس هیرشفلد،  کودکان سه ساله متوجه رنگ پوست می شوند و به نظر می رسد نژاد افراد یکی از مهم ترین ویژگی های فیزیکی است.(McCage, 2009)

پیامدهای قرار گرفتن در معرض پیش داوری دیگران

قرار گرفتن در معرض پیش داوری ها می تواند آن را به یک بیماری اجتماعی قابل انتقال تبدیل کند زیرا چنین اظهاراتی می تواند فشار همرنگی ایجاد کند و مردم تمایل دارند با دیگران جور باشند.(برنسکامب, 1396)

مواجه شدن با فردی که برچسب های قومی طردکننده ای به کار می برد، قرینه ای برای تصور قالبی منفی ارائه می دهد و می تواند وسیله ای برای تداوم پیش داوری باشد.(برنسکامب, 1396)

هنگامی که افراد در یک جامعه ی متعصب پرورش یابند، پیش داوری ها را بدون نقد و بررسی خواهند پذیرفت در نتیجه، افراد به داده های با دیدی انتقادی نگاه نمی کنند و داده های به دست آمده را به عنوان تاییدی علمی برای پیش داوری خود درنظر می گیرند.(ارونسون, 1398)

فنون مقابله با پیش داوری

• آموختن نفرت نداشتن

طبق یادگیری اجتماعی، کودکان نگرش های منفی را به خاطر این که از سوی افراد مهم ابراز می شود و به آن ها برای اتخاذ این دیدگاه ها پاداش داده می شود. بنابراین، یکی از راهکارهای مقابله با پیش داوری، جلب کردن توجه والدین به پیش داوری های خودشان است. وقتی افراد با پیش داوری های خودشان روبه رو می شوند، بعضی ها تمایل به تغییر واژگان و رفتارهای خود دارند تا سطوح پایین تری از پیش داوری را در کودکانشان تشویق کنند.(برنسکامب, 1396)

• مزایای بالقوه‌ی تماس

افزایش تماس بین اعضای گروه های مختلف منجر به افزایش شناخت شباهت های یکدیگر می شوند و می تواند مقوله بندی های آنان را تغییر دهد. تماس فزاینده بین افراد می تواند باعث کاهش اضطراب ناشی از فکر کردن درباره ی گروه بیگانه گردد. وجود دوستی های بین گروهی نشان دهنده ی این است که اعضای گروه بیگانه ضرورتا از اعضای گروه خودی تنفر ندارند و همین عامل اضطراب بین گروهی را کم می کند.(برنسکامب, 1396)

• مقوله بندی دوباره: تغییر دادن مرزبندی‌ها

الگوی هویت مشترک درون گروهی معتقد است با تغییر دادن مقوله بندی ها می توان پیش داوری را کاهش داد. به میزانی که اعضای یک گروه خودشان را به عنوان عضوی از یک هستی اجتماعی واحد درنظر بگیرند، نگرش آن ها نسبت به هم مثبت تر خواهد شد و همین نگرش ها زمینه را برای تماس های مثبت بین اعضای گروه ها مختلف بیشتر کرده و سوگیری بین گروهی را کاهش می دهد. بنابراین، قرار دادن اعضای یک گروه بیگانه در یک مقوله ی یکسان با گروه خودی می تواند پیش داوری را کاهش دهد و تمایل افراد به داشتن تماس اجتماعی حتی با اعضای گروه “دشمن سابق” به همراه دارد.(برنسکامب, 1396)

• داشتن احساس گناه

فنون هیجانی برای کاهش پیش داوری تاثیرگذارند. افرادی که دارای خودانگاره ی مساوات طلب باشند، با تخطی از باورها و رفتار به شیوه ای پیش داورانه، ممکن است احساس گناه کنند. همچنین زمانی که افراد نسبت به تاریخچه ی پیش داورانه ی گروه خود احساس گناه جمعی را تجربه کنند، با تجسم نابرابری به صورت مزایای گروه خودی، احساس گناه ایجاد شده و نژادپرستی کاهش می یابد.(برنسکامب, 1396)

• نفوذ اجتماعی

نفوذ اجتماعی هم در کاهش و هم در نگهداری پیش داوری نقش دارد. نگرش های نژادی در خلا اتفاق نمی افتند. نگرش افراد نه تنها تحت تاثیر تجربیات اولیه ی آنان است بلکه دیدگاه های افراد تا حدی با دیدگاه های دیگر اعضای گروه آن ها جور است. باورهایی که تصور می شود سایر اعضای گروه دارند، پیش داوری را پیش بینی می کند و با فراهم کردن شواهدی دال بر اینکه اعضای گروه خودی دیگاه های کمتر پیش داورانه ای دارند می تواند پیش داوری را کاهش دهد.(برنسکامب, 1396)

• افزایش همدلی

یکی از پیامدهای افزایش همدلی پس از پرورش آن، تمایل متداول قضاوت به نفع خود، می تواند به دیگران، به انضمام افرادی که اعضای گروه بیگانه هستند، تعمیم یابد.(ارونسون, 1398)

• اتکا به دیگران

زمانی که افراد به کمک همدیگر نیاز دارند رفتار دوستانه تر و توجه بیشتری به یکدیگر نشان می دهند. حتی زمانی که در یک گروه روابط مبتنی بر همکاری شکل می گیرد، هنگامی که آن گروه باید با گروه دیگر نیز تعامل داشته باشد، این همکاری نیز تعمیم می یابد. شیوه ی آرایه چین به این موضوع اشاره دارد که برای کاهش پیش داوری و بالابردن عزت نفس کودکان از طریق قرار گرفتن در گروه های کوچک، می توان گروه های مختلط و همیارانه طراحی کرد. این شیوه به عنوان ساختاری برای کلاس درس مطرح شده است.(ارونسون, 1398)

منشا و دلایل پیش داوری ناشی از عوامل مختلفی است که مشتمل بر عوامل فردی، بین فردی، شناختی و اجتماعی است و نمی توان آن را صرفا در ارتباط با یک عامل سنجید. پیش داوری پدیده ای چند وجهی و پیچیده است و باید به دلایل گوناگونی که در شکل گیری آن نقش دارند به صورت ترکیبی نگریست.(اشرف)

روانشناسان و تحلیل گران مسائل اجتماعی علاقه مند به یافتن راه های کاهش پیش داوری هستند که تحقق این امر، دشوار است و نیازمند برنامه ریزی دقیق و علمی می باشد.(اشرف)

منابع

Chin, J. L. (2004). The psychology of prejudice and discrimination: ABC-CLIO.

McCage, C. (2009). Prejudice: Greenhaven Publishing LLC.

ارونسون, ا. (1398). روانشناسی اجتماعی (ح. شکرکن, Trans. 8 ed.). تهران: رشد.

اشرف, ن. ع. شخصيت قدرت طلب و تاثير آن بر شکل گيري پيش داوري و تصورات قالبي مطالعه موردي: دانشجويان دانشگاه تهران.

برنسکامب, ر. ب. د. ب. ن. (1396). روانشناسی اجتماعی (ی. کریمی, Trans. 12 ed.). تهران: روان.