اختلال مسخ شخصیت

آقایی 41 ساله وارد کلینیک روان‌شناسی شد. او قبلاً برای مشکل افسردگی‌اش مراجعاتی را به روان‌شناس داشته است. او توضیح داد که هفته گذشته زمانی که در محل کار خود دعوای شدیدی بین او و همکارانش رخ می‌دهد ناگهان احساس می‌کند از قالب جسمی خود خارج شده، در گوشه‌ای ایستاده و می‌توانسته جسم خودش را ببیند. او گفت: ” می‌توانستم صحبت‌کردن و حرکات دست و حتی راه‌رفتن خودم را ببینم اما انگار آن شخص من نبودم. نمی‌توانستم تمرکز کنم انگار که درحالت خواب بودم. چهار سال پیش هم چند روز بعد از اینکه همسرم را ازدست‌داده بودم چنین حالتی را تجربه کردم.” او می‌داند که این تجربه‌ها غیرعادی هستند اما کنترلی بر آن وضعیت ندارد.

در اختلال مسخ شخصیت فرد احساس می‌کند از بدن خود خارج شده و از بیرون می‌تواند خودش و کارهایش را مشاهده کند. مثل اینکه فرد مرده است و همچون روحی می‌باشد که می‌تواند جسم خود را ببیند‌. (گنجی, 1395) در این اختلال فرد احساس غیر واقعی بودن و کرختی هیجانی و جسمانی را تجربه می کند. (ویتبورن & هالجین, 1398)

در اختلال مسخ واقعیت فرد خودش را از محیط اطرافش جدا می‌داند و احساس می‌کند محیط اطرافش غیرواقعی است. (ویتبورن & هالجین, 1398) به عنوان مثال ممکن است احساس کند دنیا را از پشت یک شیشه نیمه مات می بیند.(گنجی, 1395)

اختلال مسخ شخصیت/مسخ واقعیت وضعیتی است که افراد در آن مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت یا هر دو آنها را تجربه می‌کنند.(ویتبورن & هالجین, 1398)

وجود تجربه‌های مداوم یا مکرر مسخ شخصیت، مسخ واقعیت، یا هر دو:

۱.مسخ شخصیت: فرد، دررابطه‌با خودش، حس می‌کند واقعاً وجود ندارد، از بدن خودش جدا شده یا شخص دیگری است که از بیرون می‌تواند به افکار، احساسات، حواس پنج‌گانه، بدن و تمام‌کارهایش نگاه کند. (احساس می‌کند خود او واقعی نیست یا واقعی است اما حضور ندارد، در ادراک‌های حسی فرد تغییراتی به وجود می‌آید، به لحاظ احساسی و/ یا جسمانی بی حس و کرخت است. زمان برایش خیلی کند یا خیلی سریع می‌گذرد)

۲. مسخ واقعیت: فرد، دررابطه‌با محیط اطرافش، احساس می‌کند اشیا و دیگران وجود خارجی ندارند یا جدا از او هستند (مثلاً احساس می‌کند دیگران و اشیا غیرواقعی‌اند، شبیه به خواب و رؤیا می‌مانند، تیره‌وتار، بی‌جان و شبح مانند هستند).

B. در طول تجربه‌های مسخ شخصیت یا مسخ واقعیت توانایی واقعیت آزمایی سالم باقی می‌ماند.

C. این نشانه‌ها در عملکرد اجتماعی، شغلی و سایر زمینه‌های زندگی فرد اختلال قابل‌ملاحظه بالینی به وجود می‌آورد.

D. این اختلال را نمی‌توان ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد (سوءمصرف مواد مخدر، داروهای تجویز شده) یا بیماری جسمانی دیگر (مثل تشنج) در نظر گرفت.

E. این اختلال را نمی‌توان با اختلالات روانی دیگر مانند اسکیزوفرنی، اختلال وحشت‌زدگی، اختلال افسردگی عمده، یا اختلال تجزیه‌ای دیگر بهتر توجیه کرد. (گنجی, 1395)

نشانه‌های این اختلال اغلب پس ازبین‌رفتن شرایط آسیب‌زا یا پایان دوره مسمومیت، خودبه‌خود کاهش پیدا می‌کند. این اختلال دارای سیر دوره‌ای، عودکننده و یا مزمن است. (سادوک et al., 1398)

در یک مطالعه میزان شیوع این اختلال در طول یک سال در ۱۹ درصد جمعیت عمومی گزارش شده است. (سادوک et al., 1398)

تشخیص افتراقی اختلال مسخ شخصیت/ مسخ واقعیت با حملات وحشت‌زدگی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال استرس حاد، اسکیزوفرنی و سایر اختلالات تجزیه‌ای موردتوجه قرار می‌گیرد.(سادوک et al., 1398)